Serbšćina w šulach

staw 2017 hlej w brošurje "20 lět Witaj" str. 148 a slědowace

Po zjednoćenju Němskeje w lěće 1990 přesadźichu so tež w šulstwje nowe struktury. Ze zawjedźenjom principa federalizma přeńdźe wone do zamołwitosće jednotliwych zwjazkowych krajow. Serbske a dwurěčne šule maja samsne kubłanske a zdźěłowanske cile a wotzamknjenja kaž tamne (němske) šule w krajomaj Sakska resp. Braniborska. Modelowy projekt Witaj so w Sakskej z koncepciju 2plus a w Braniborskej z bilingualnej wučbu w šuli dale wjedźe. Rěčne a kulturne tradicije Serbow dóstachu tak nowu kwalitu.

Připóznaće přez KMK

Serbšćina je po wobzamknjenju Kultusoweje ministerskeje konferency (KMK) w Sakskej a Braniborskej jako pruwowanski předmjet při abiturje připóznata. Tež šulerjo dźesatych lětnikow srjedźnych šulow Sakskeje smědźa pruwowanski nastawk w serbskej abo němskej rěči pisać.

Situacija w Sakskej

Dotal praktikowane rozeznawanje wučby serbšćiny w statusu maćerneje rěče, druheje rěče abo cuzeje rěče njehodźeše so dla enormnje spadowacych ličbow šulerjow a žadaneje wjacečarowosće w Sakskich šulach hižo praktikować.

Tohodla nadźěła w nadawku Sakskeho statneho ministerstwa za kultus Sakski kubłanski institut we wuskim zhromadnym dźěle ze SŠT nowy koncept 2plus. Wón předwidźi zhromadnu bilingualnu wučbu serbskich a serbšćinu wuknjacych šulerjow a je wuspěšny, jeli wobdźěla so dźěći na dwurěčnym kubłanju po modelowym projekće Witaj w předšulskim času. Tohodla je wopyt serbskich resp.Witaj-pěstowarnjow nimoměry wažny za wuspěšne dwurěčne kubłanje, kiž wjedźe wot třećeho lětnika sem k wjacerěčnosći. Nimo toho poskićuje so w šulach serbskeho sydlenskeho ruma w Sakskej serbšćina jako cuza rěč.

Wokomiknje so serbšćina potajkim w statusu prěnjeje (maćerneje) a druheje rěče resp. cuzeje rěče podawa.

Situacija w Braniborskej

W Braniborskej njepodawaše so z 1950-tych lět hižo maćernorěčna wučba serbšćiny. Tohodla załoži so 1998 w Žylowje pola Choćebuza prěnja Witaj-pěstowarnja. Prócowanja wo rewitalizaciju (delnjo-) serbskeje rěče su přez nałožowanje dospołneje imersije w pěstowarnjomaj Choćebuz-Žylow a Choćebuz-město kaž tež přez dalewjedźenje modeloweho projekta Witaj w šuli wuspěšne.

Mjeztym stupa ličba šulerjow w Braniborskej, kiž wobdźěla so na wučbje delnjoserbšćiny. Tuchwilu so delnjoserbšćina w slědowacych formach poskićuje:

• jako Witaj-projekt (delnjoserbšćina jako druha rěč resp. dźěłowa rěč)
• jako cuza rěč
• jako zetkawanska rěč
• w dźěłowych zjednoćenstwach
• jako bilingualna wučba (fachowa wučba wot 7.lětnika sem)

Nazhonjenja zakładneje šule Choćebuz-Žylow při Braniborskim krajnym wubědźowanju dopokazuja, zo šulerjo Witaj-rjadownje nic jenož w delnjoserbskej rěči, ale tež w němčinje a matematice nadpřerězne wukony docpěwaja.